واژه دیاگ برای تمام کسانی که مالک خودرویی هستند، بسیار آشنا است. خودروها اغلب با مشکلات برقی یا کامپیوتری مواجه می‌شوند که پس از مراجعه به مکانیکی‌ها، اولین راه‌حل پیشنهاد شده برای حل این مشکل را دیاگ زدن می‌دانند. اما دیاگ چیست؟ چه کارایی برای تعمیرکاران صنعت خودرو دارد؟
آشنایی اولیه با دیاگ
در اوایل دهه 1980 میلادی، طرحی جدید برای تعمیر خودروهای تولیده شده بازار ارائه شد. طبق آن مهندسین خودروسازی ایده‌ای جدید تقدیم صنعت خودرو کردند که برای تعمیر خودرو نیاز به کالبدشکافی آن نیست.
بدون آنکه قطعات ماشین را باز کرده و دانه‌دانه به چک کردن آن‌ها بپردازند، فقط قطعه معیوب را تعمیر یا تعویض کنند. بنابراین برای تحقق این ایده، برای خودروها کامپیوتری طراحی و ساخته شد. این کامپیوتر اطلاعات دقیق و مشکل به وجود آمده در قطعه را به راحتی در اختیار مهندسین قرار می‌دهد.
به این قطعه کامپیوتری یا مغز خودرو ECU یا واحد کنترل الکترونیکی گفته می‌شود که تمامی داده‌های حیاتی خودرو به آن ارسال می‌شود.
این دستگاه با تمامی قطعات از جمله گیربکس، سیستم ترمز، تهویه هوا، قطعات برقی، قطعات حیاتی موتور، امکانات رفاهی و آپشن‌های خودرو بهوسیله سنسورهای تعبیه شده ارتباط دارد. این سنسورها مشکلات ایجاد شده را به کامپیوتر انتقال می‌دهند و بهوسیله کد خطا روی کامپیوتر ذخیره می‌شوند.
مهمترین دلیلی که منجر به ساخت این قطعه کامپیوتری شد، آلاینده بودن وسائل نقلیه است که روز به روز بر زندگی و طبیعت تأثیرات مخرب خود را می‌گذارند. زیرا ماشین‌هایی که با مشکلات سوختی مواجه می‌شوند تأثیرات مخرب محیطی و خطرات جانی را برای زندگی بشریت به دوش خود می‌کشند.
دستگاه دیاگ چیست؟
واژه دیاگ برگرفته از واژه انگلیسی Diagnostic است. دستگاه دیاگ وسیله‌ای است که خطاهای موجود در کامپیوتر خودرو را با جزئیات بسیار دقیق در اختیار مکانیک قرار می‌دهد. اطلاعات را از کامپیوتر خودرو دریافت کرده، استخراج میکند؛ در نهایت بعد از آنالیز کدهای خطا، می‌توان به ایرادهای جزئی و کلی خودرو پی برد.
در واقع دستگاه‌های دیاگ، همگی نوعی کدخوان هستند که به 2 دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول با نام اسکنر (Scanner) شناخته می‌شوند؛ این دستگاه‌ها فوق‌العاده حرفه‌ای و کارآمد هستند که به‌طور عمده در نمایندگی‌های خودروهای لوکس، نمایشگاه‌های مدرن و شرکت‌های مرتبط با کارشناسی فنی خودرو دیده می‌شوند.
برای نمونه دستگاه فوق پیشرفته G-SCAN یکی از دستگاه‌های موجود با قابلیت‌های بسیار فوق‌العاده است.
نمونه‌های بعدی، در واقع نمونه‌های ارزان با کارایی عمومی هستند که حتی فردی بدون تجربه هم می‌تواند از آن استفاده کند. اما تفاوتی که این دستگاه‌های ساده با سری اسکنرها (اتصال به کامپیوتر) دارند، اتصال با بلوتوث یا وای‌فای به گوشی همراه شما است که اطلاعات به آن ارسال می‌شود.
فقط کافی است که اپلیکیشن مورد نظر دستگاه دیاگ را روی گوشی خود نصب کنید. دستگاه پس از اتصال به کامپیوتر خودرو اطلاعات را برای شما توسط گوشی ارسال میکند. یک نمونه از برنامه‌های مورد نیاز برای دستگاه دیاگ معمولی اپلیکیشن Torque است.
نحوه کارکرد دستگاه دیاگ
اکنون که پاسخ سؤال “ دیاگ چیست؟ ” خود را دریافت کردید، نیاز دارید بدانید این دستگاه‌ها چگونه کار می‌کنند. دستگاه‌های دیاگ برای دریافت و ارسال دستورات فنی باید ابتدا بهوسیله یک پورت (Port) یا یک کابل به درگاه خودرو به نام OBD متصل شوند.
جایگاه این پرت‌ها در ماشین‌های مختلف بسیار متفاوت است؛ برای مثال برخی زیر داشبورد و برخی در کنسول میانی جای دارند. قبل از سال 1996 برای اتصال دستگاه با کامپیوتر خودرو، حتماً باید از کابل همان خودرو استفاده می‌شد که خود نقطه ضعفی بسیار بزرگ به حساب می‌آمد.
اما از سال 1996 به بعد نسخه ONB2 برای تمامی خودروها طراحی و ساخته شد تا همه خودروها با استفاده از یک نوع کابل بتوانند با دستگاه‌های دیاگ ارتباط برقرار کنند.
دستگاه دیاگ بهوسیله پورت OBD با خودرو، اطلاعات را از طریق پین‌های مختلف دریافت میکند و توسط یک اسکنر یا واسط (بلوتوثی یا وای‌فای) به کامپیوتر یا موبایل می‌فرستد؛ بعد از آن، نتیجه تجزیه و تحلیل کدهای ارسال شده توسط اسکنر یا اپلیکشن برای شما یا مکانیک در دسترس قرار می‌گیرد.
دیاگ چه مشکلاتی را نشان می‌دهد؟
در حالت کلی دستگاه‌های دیاگ قابلیت تشخیص و آنالیز مشکلات برقی، سنسورهای حیاتی خودرو مانند سنسور اکسیژن و کاتالیزور و سنسور ABS را دارند. اگر خودرو اتومات باشد، قابلیت خواندن پارامترهای مرتبط با گیربکس خودرو برای مثال فشار روغن گیربکس هم در اختیار خواهد گذاشت.
هرچه خودرو حرفه‌ای‌تر و پیچیده‌تر باشد (مثل خودروهای لوکس)، پارامترها و کدهای خطای بیشتری می‌توان از دستگاه دیاگ استخراج کرد.
نکات بسیار مهم درباره دیاگ
گاهی خطاهایی که این دستگاه‌ها به مکانیک‌ها می‌دهند ممکن است کد یکسانی داشته باشند اما مشکل چیز دیگری باشد. در چنین مواقعی مکانیک باید بسیار خبره باشد تا بتواند مشکل را تشخیص داده و آن را برطرف کند.
خواندن کدها کار بسیار راحتی نیست، زیرا فرد نیاز به دانش بالا و توانایی تجزیه و تحلیل دارد. چون، گراف‌های موجود در دستگاه دیاگ معانی مختلفی دارند و تنها مختص به یک عیب نخواهند بود.
اگر چنین دستگاهی خریداری کردید یا به فکر خرید آن بودید، این مسئله را در نظر داشته باشید که فقط خواندن کد خطا هیچ کمکی به شما نمی‌کند. لازمه برطرف کردن مشکلات دانش و تجربه بسیار بالا است که بیشتر اوقات فقط مکانیک‌ها چنین ویژگی‌هایی دارند.
نکته دیگر در رابطه با موضوع “ دیاگ چیست؟ ” یا “چگونه مشکل را برطرف میکند؟ ” که باید به شما بگوییم این است که برخی مشکلات با کمک این دستگاه به‌صورت دستی قابل رفع است.
شاید دیده باشید که برخی دیاگ‌زن‌ها تنها با اتصال این دستگاه با خودروی شما، تغییراتی دستی به کامپیوتر خودروی شما وارد می‌کنند که مشکل شما را حل خواهد کرد. اما در اکثر مواقعی که خودرو دچار مشکلات حاد فنی یا برقی شده، چنین کاری به هیچ عنوان کمک نخواهد کرد.
قیمت دیاگ‌زدن خودرو هم به نوع خودرو بستگی دارد، هم به مشکل موجود در کامپیوتر خودرو. نمی‌توانیم بگوییم که هزینه این کار در همه‌جا و با هر شرایطی یکسان است.